Zakaz konkurencji członka zarządu

Funkcja członka zarządu w spółce akcyjnej jest bardzo ważna, ponieważ zarząd reprezentuje spółkę na zewnątrz. To członek zarządu podpisuje umowy i zaciągają zobowiązania w imieniu spółki. Członkowie zarządu spółek akcyjnych pełnią kluczową rolę w zarządzaniu i rozwoju firmy. Warto jednak pamiętać, że ich działalność podlega istotnym ograniczeniom – jednym z nich jest zakaz konkurencji członka zarządu.

Co dokładnie oznacza zakaz konkurencji członka zarządu?

Jakie konsekwencje grożą za naruszenie zakazu konkurencji członka zarządu?

Czy zakaz konkurencji członka zarządu zawsze obowiązuje automatycznie, czy może wymaga dodatkowych postanowień umownych?

Czym jest działalność konkurencyjna wobec spółki?

W tym artykule wyjaśnię, na czym polega zakaz konkurencji członka zarządu i jakie są konsekwencje jego naruszenia.

Szerzej o zarządzie w spółce akcyjnej może przeczytać w jednym z moich poprzednich artykułów.

Zakaz konkurencji członka zarządu w spółce akcyjnej

Z zakazem konkurencji możemy spotkać się m.in. w umowach o pracę, b2b czy zlecenia. Najczęściej są podpisywane gdy spółce zależy nam na tym, żeby pracownik poświęcił się w 100% spółce lub gdy spółka chce zminimalizować ryzyko wycieku poufnych informacji.

Ale na czym polega zakaz konkurencji członka zarządu w spółce akcyjnej?

Zakaz konkurencji członka zarządu w spółce akcyjnej polega na tym, że członek zarządu nie może bez zgody spółki:

• • • • • zajmować się interesami konkurencyjnymi
        • uczestniczyć w spółce konkurencyjnej jako wspólnik spółki cywilnej, spółki osobowej lub jako członek organu spółki kapitałowej
        • uczestniczyć w innej konkurencyjnej osobie prawnej jako członek organu
        • mieć udziałów lub akcji w konkurencyjnej spółce kapitałowej, w przypadku posiadania w niej przez członka zarządu co najmniej 10% tych udziałów albo akcji bądź prawa do powołania co najmniej jednego członka zarządu.

Zwracam uwagę, że wszystko zależy od zgody spółki.

Jeżeli spółka wyda zgodę na działalność konkurencyjną członka zarządu, to nie ma problemu, aby członek taką działalność podejmował.

Kto wydaje zgodę na działalność konkurencyjną członka zarządu?

Jak już zostało to podkreślone, bez zgody spółki, członek zarządu nie może zajmować się interesami konkurencyjnymi czy uczestniczyć w innych spółkach.

Co powinien zrobić członek zarządu, który chciałby np. nabyć 15% akcji w konkurencyjnej spółce akcyjnej?

Przede wszystkim musi zwrócić się do spółki po zgodę. A kto taką zgodę wydaje?

Zgodę wydaje organ, który jest uprawniony w spółce do powołania zarządu, chyba że statut stanowi inaczej.

Organem, który powołuje zarząd w spółce akcyjnej jest rada nadzorcza, więc to ona jest uprawniona do wydania zgody na prowadzenie działalności konkurencyjnej przez członka zarządu.

Oczywiście, można to uregulować inaczej w spółce, ale trzeba to wpisać do statutu.

Chcesz dowiedzieć się więcej o radzie nadzorczej? Przeczytaj mój artykuł o niej. Wyjaśniłem w nim obowiązku i uprawnienia rady nadzorczej w spółce akcyjnej.

Czym są interesy konkurencyjne członka zarządu?

Interesy konkurencyjne mogą polegać na prowadzeniu działalności gospodarczej na własny rachunek lub cudzy, a także na doradzaniu konkurencyjnym podmiotom. Takimi podmiotami mogą być inne spółki z tej samej branży.

Tylko skąd członek zarządu ma wiedzieć, że prowadzi konkurencyjne interesy wobec spółki lub który podmiot jest konkurencyjny dla spółki?

Przede wszystkim jeżeli ma wątpliwości, powinien zwrócić się do spółki po stanowisko w tym temacie. Dla swojego bezpieczeństwa powinien uzyskać pisemną odpowiedź.

Może też samodzielnie zweryfikować czy jego działalność jest konkurencyjna, czy nie lub czy spółka, której ma doradzać jest konkurencją dla spółki, w której jest w zarządzie.

Można spojrzeć w PKD działalności spółki i już nam się dużo wyjaśni.

Przez interes konkurencyjny możemy również rozumieć interes innego podmiotu, jeżeli uzyskanie przez niego korzyści lub wzmocnienie jego sytuacji rynkowej wiąże się ze stratą lub osłabieniem pozycji spółki, w której zainteresowany jest w zarządzie.

Czym jest zajmowanie się interesami konkurencyjnymi?

Jest to działanie, które blokuje, ogranicza lub utrudnia spółce osiągnięcie sukcesu w obszarach, w których prowadzi swoją działalność.

Co oznacza uczestnictwo w spółce konkurencyjnej?

Nigdzie nie jest określona spółka konkurencyjna. Możemy jednak przyjąć, że oznacza ona spółkę osobową i cywilną, która zajmuje się interesami konkurencyjnym w stosunku do naszej spółki.

Zakaz uczestnictwa odnosi się też do innych osób prawnych, nie tylko spółek. Takimi osobami prawnymi są m.in.:

• • • • • • fundacje
          • stowarzyszenia
          • spółdzielnie
          • towarzystwa ubezpieczeniowe
          • jednostki samorządu terytorialnego
          • uczelnie
          • kościoły.

Zakaz polega na tym, że członek zarządu nie może być wspólnikiem spółki cywilnej i osobowej.

Nie może też być członkiem organu innej konkurencyjnej spółki kapitałowej, czyli spółki z o.o. prostej spółki akcyjnej i spółki akcyjnej.

Dodatkowo członek zarządu ma zakaz uczestnictwa w spółkach kapitałowych, które polegałoby na posiadaniu w konkurencyjnej spółce kapitałowej przez członka zarządu co najmniej 10% udziałów albo akcji, bądź prawa do powołania co najmniej jednego członka zarządu.

Czego nie obejmuje zakaz konkurencji członka zarządu?

Wydawałoby się, że członek zarządu nie może niczego innego robić tylko pełnić funkcję w jednej spółce. Nie do końca tak to wygląda.

Członek zarządu może być m.in.:

• • • • • • wspólnikiem innej konkurencyjnej spółki kapitałowej, jeżeli posiada poniżej 10% udziałów lub akcji
          • uczestniczyć w innych spółkach, jeżeli nie są one konkurencyjne
          • likwidatorem, kuratorem lub prokurentem innej spółki

Czy można rozszerzyć zakaz konkurencji?

Opisany przeze mnie zakaz konkurencji wynika z przepisu art. 380 kodeksu spółek handlowych.

Nie stoi jednak nic na przeszkodzie, aby ten zakaz rozszerzyć. Spółka może w swoim statucie uregulować szerszy zakaz konkurencji.

Rozszerzenie zakazu konkurencji dla członka zarządu może być również umowne. Strony podpisują umowę i w niej zawierają szerszy zakaz konkurencji. Nie ma żadnych przeszkód, żeby spółka w taki sposób zabezpieczyła swoje interesy.

Jakie są skutki naruszenia zakazu konkurencji przez członka zarządu?

Skutki naruszenia zakazu konkurencji mogą być różne – w zależności z jakiej perspektywy spojrzymy:

• • • Jeżeli naruszenie zakazu konkurencji wyrządziło szkodę spółce, może ona domagać się jej naprawienia.
    • Naturalnym następstwem naruszenia zakazu konkurencji przez członka zarządu, może być jego odwołanie z zarządu lub zawieszenie.
    • Zakaz konkurencji może być również uregulowany w odrębnej umowie o zakazie konkurencji lub umowie współpracy. Taka umowa może przewidywać np. karę umową za złamanie zakazu konkurencji. Członek zarządu może być zobowiązany do zapłaty określonej kwoty, w przypadku nie dostosowania się do postanowień umownych.
    • Jeżeli członek zarządu ma podpisaną umowę o pracę, to naruszenie zakazu konkurencji może być potraktowane jako naruszenie obowiązku dbałości o dobro zakładu pracy.
    • W przypadku gdy członek zarządu zajmuje się konkurencyjnymi interesami, naraża się na odpowiedzialność odszkodowawczą określoną w art. 483 ksh.

Jak długo trwa zakaz konkurencji członka zarządu?

Zakaz konkurencji członka zarządu, wynikający z art. 380 ksh, obowiązuje członka zarządu, tak długo jak jest on w zarządzie spółki.

A więc ustawowy zakaz konkurencji może okazać się niewystarczający, ponieważ bezpośrednio po odwołaniu lub rezygnacji członka zarządu, może on zacząć zajmować się konkurencyjnymi interesami.

Warto zastanowić się nad podpisaniem dodatkowej umowy z członkiem zarządu o zakazie konkurencji. W takiej umowie należałoby uregulować m.in. jak długo po odwołaniu lub rezygnacji z funkcji członka zarządu, dana osoba nie może zajmować się konkurencyjnymi interesami.

Podsumowanie

Zakaz konkurencji członka zarządu obowiązuje członków zarządu przez czas pełnienia funkcji w zarządzie. Ale można ten zakaz rozszerzyć w dodatkowej umowie.

Członek zarządu nie może zajmować się konkurencyjnymi interesami i uczestniczyć w innych spółkach.

Tego typu rozwiązania są zrozumiałe, ponieważ członek zarządu ma reprezentować spółkę i poświęcać się jej w 100%.

 

Marcin Kozłowski
Radca prawny

***

Kto reprezentuje radę nadzorczą w spółce?

W spółce akcyjnej rada nadzorcza jest obowiązkowym organem. Podobnie jak zarząd. Do jej podstawowych zadań należy nadzór nad działalnością spółki we wszystkich dziedzinach jej działalności. Jednym z zadań rady nadzorczej jest również reprezentowanie spółki przy podpisywaniu umowy członka zarządu ze spółką. Tylko czy wszyscy członkowie rady nadzorczej muszą podpisać się pod umową w imieniu spółki? Kto reprezentuje radę nadzorczą w spółce?[Czytaj dalej]