Rada nadzorcza w spółce akcyjnej

Jak pewnie wiesz rada nadzorcza w spółce akcyjnej musi funkcjonować. Obok zarządu i walnego zgromadzenia akcjonariuszy jest obowiązkowym organem spółki akcyjnej. Ale po co tak naprawdę jest ten organ? Jej rola nie sprowadza się jedynie do kontrolowania spółki akcyjnej.

Rada nadzorcza w spółce akcyjnej

Rada nadzorcza składa się z minimum trzech członków (w spółkach publicznych min. pięciu). Nie ma górnego limitu członków.

Członkowie rady nadzorczej powoływani są przez walne zgromadzenie, ale w statucie spółki można określić inny sposób powołania np. uprawnionymi do powołania jej członków może być kilku akcjonariuszy lub zarząd.

Kadencja członka zarządu nie może być dłuższa niż pięć lat.

Pamiętaj, że nie każdy może być członkiem rady nadzorczej – istnieje zakaz łączenia stanowisk.

Członkiem rady nadzorczej nie może być jednocześnie:

• • • członek zarządu,
    • prokurent,
    • likwidator,
    • kierownik oddziału lub zakładu,
    • zatrudniony w spółce główny księgowy, radca prawny lub adwokat,
    • jak również inne osób, które podlegają bezpośrednio członkowi zarządu albo likwidatorowi, a także odpowiednio do członków zarządu i likwidatorów spółki lub spółdzielni zależnej.

Ale akcjonariusz spółki już może być w jej składzie.

Jakie są uprawnienia rady nadzorczej?

Podstawowym uprawnieniem (ale też obowiązkiem) rady nadzorczej jest stały nadzór nad działalnością spółki we wszystkich dziedzinach jej działalności.

Do uprawnień rady nadzorczej należy:

• • • nadzór nad działalnością spółki we wszystkich dziedzinach jej działalności;
    • ocena sprawozdania zarządu z działalności spółki oraz sprawozdania finansowego, w zakresie ich zgodności z księgami, dokumentami i ze stanem faktycznym;
    • ocena wniosków zarządu dotyczących podziału zysku albo pokrycia straty;
    • sporządzanie oraz składanie walnemu zgromadzeniu corocznego pisemnego sprawozdania za ubiegły rok obrotowy (sprawozdanie rady nadzorczej).
    • zawieszanie, z ważnych powodów, w czynnościach poszczególnych lub wszystkich członków zarządu oraz delegowanie członków rady nadzorczej, na okres nie dłuższy niż trzy miesiące, do czasowego wykonywania czynności członków zarządu, którzy zostali odwołani, złożyli rezygnację albo z innych przyczyn nie mogą sprawować swoich czynności.

WAŻNE!

Gdyby okazało się, że z jakiegoś powodu członek zarządu nie może wykonywać swoich czynności, rada nadzorcza powinna niezwłocznie podjąć odpowiednie działania w celu dokonania zmiany w składzie zarządu.

Wynagrodzenie członka rady nadzorczej

Członek rady nadzorczej w spółce akcyjnej może otrzymywać wynagrodzenie za pełnienie swojej funkcji.

Może, ale nie musi. To zależy od spółki i członka rady nadzorczej. Jeżeli tak uzgodnią, nie będzie żadnego wynagrodzenia.

Jeżeli wynagrodzenie przysługuje, spółka może określić jego wysokość w statucie lub uchwale walnego zgromadzenia.

Wynagrodzeniem członka rady nadzorczej może być prawo udziału w zysku spółki. Nie można jednak tego określić w statucie. Takie prawo może uchwalić tylko walne zgromadzenie uchwałą.

Członkom rady nadzorczej przysługuje także zwrot kosztów związanych z udziałem w pracach rady.

Pamiętaj, że jeżeli zarząd wypłaciłby wynagrodzenie członkowi rady nadzorczej bez odpowiedniej uchwały, naruszy prawo i jego członkowie mogą ponieść odpowiedzialność. 

Czy rada nadzorcza może zawiesić członka zarządu?

Jednym z uprawnień rady nadzorczej jest również zawieszanie, z ważnych powodów, w czynnościach poszczególnych lub wszystkich członków zarządu.

Warto wiedzieć, że zawieszenie powinno mieć charakter tymczasowy, a nie stały. W każdej spółce trzeba to indywidulanie ocenić.

Jakie mogą być ważne powody zawieszenia?

• • • ignorowanie posiedzeń zarządu,
    • nielojalność wobec spółki,
    • uchylenie się od czynności prowadzenia spraw i reprezentacji,
    • ukrywanie dokumentów,
    • działalność konkurencyjna.

Członek rady nadzorczej w zarządzie?

Co do zasady członek zarządu nie może być jednocześnie w radzie nadzorczej spółki akcyjnej, ale…

Rada nadzorcza może delegować swoich członków, na okres nie dłuższy niż trzy miesiące, do czasowego wykonywania czynności członków zarządu, którzy zostali odwołani, złożyli rezygnację albo z innych przyczyn nie mogą sprawować swoich czynności.

ALE UWAGA!

Osoba delegowana do zarządu wykonuje czynności członka zarządu, a nie rady nadzorczej. Krótko mówiąc – nie może nadzorować spółki.

Zgoda rady nadzorczej na dokonanie czynności

W statucie możesz wprowadzić dodatkowe uprawnienie dla rady nadzorczej.

Żeby mieć większą kontrolę nad zarządem, możesz wpisać w statucie, że zarząd musi uzyskać każdorazowo zgodę rady nadzorczej na konkretną czynność.

Możesz zdecydować, że w przypadku zaciągnięcia pożyczki na kwotę wyższą nić 500 000 zł, potrzebna jest zgoda rady nadzorczej.

Ostatnio pojawił się także nowy przepis w związku z wprowadzeniem prawa holdingowego.

Więcej o prawie holdingowym przeczytacie tutaj.

Rada nadzorcza ma prawo wyrazić zgodę na transakcję zawieraną przez spółkę ze spółką dominującą, spółką zależną lub spółką powiązaną, której wartość zsumowana z wartością transakcji zawartych z tą samą spółką w okresie roku obrotowego przekracza 10% sumy aktywów spółki w rozumieniu przepisów o rachunkowości, ustalonych na podstawie ostatniego zatwierdzonego sprawozdania finansowego spółki.

W sytuacji gdy transakcje, których przedmiotem są świadczenia powtarzające się, spełniane są na podstawie umowy zawartej na czas nieokreślony, za wartość transakcji uznaje się sumę świadczeń przewidzianych w umowie w pierwszych trzech latach jej obowiązywania.

Czego rada nadzorcza w spółce akcyjnej może żądać?

Żeby rada nadzorcza mogła prawidłowo wykonywać swoje uprawnienia, ma prawo żądać dostarczenia jej odpowiednich dokumentów i informacji.

Rada nadzorcza może w tym celu:

• badać wszystkie dokumenty spółki,
• dokonywać rewizji stanu majątku spółki oraz żądać od zarządu, prokurentów, pracowników lub współpracowników spółki sporządzenia lub przekazania wszelkich informacji, dokumentów, sprawozdań lub wyjaśnień dotyczących spółki, w szczególności jej działalności lub majątku;
• żądać również przekazania jej informacji, sprawozdań lub wyjaśnień dotyczących spółek zależnych oraz spółek powiązanych.

Wszystkie dokumenty, informacje, sprawozdania lub wyjaśnienia powinny zostać przekazane radzie nadzorczej niezwłocznie, ale nie później niż w terminie dwóch tygodni od dnia zgłoszenia żądania do organu lub osoby obowiązanej. Oczywiście, rada nadzorcza może wydłużyć ten termin, jeżeli uzna to za uzasadnione.

Co to jest sprawozdanie rady nadzorczej?

Rada nadzorcza w spółce akcyjnej jest zobowiązana do sporządzania sprawozdania.

Sprawozdanie rady nadzorczej powinno zawierać co najmniej:

• wyniki ocen sprawozdania zarządu z działalności spółki oraz ocen sprawozdania finansowego;
• ocenę sytuacji spółki, z uwzględnieniem adekwatności i skuteczności stosowanych w spółce systemów kontroli wewnętrznej, zarządzania ryzykiem, zapewniania zgodności działalności z normami lub mającymi zastosowanie praktykami oraz audytu wewnętrznego;
• ocenę realizacji przez zarząd obowiązków, o których mowa w art. 380¹ k.s.k. (zarząd ma obowiązki informacyjne wobec rady nadzorczej i rada nadzorcza może ocenić w jaki sposób realizuje ten obowiązek);
• ocenę sposobu sporządzania lub przekazywania radzie nadzorczej przez zarząd informacji, dokumentów, sprawozdań lub wyjaśnień zażądanych przez radę nadzorczą;
• informację o łącznym wynagrodzeniu należnym od spółki z tytułu wszystkich badań zleconych przez radę nadzorczą w trakcie roku obrotowego doradca rady nadzorczej spółki akcyjnej.

Lojalność członka rady nadzorczej

Musisz wiedzieć, że członek rady nadzorczej spółki akcyjnej jest zobowiązany do lojalności wobec spółki.

Podczas wykonywania swoich obowiązków członek rady nadzorczej powinien dołożyć należytej staranności wynikającej z zawodowego charakteru swojej działalności.

Co to oznacza?

Oceniając postępowanie członków rady nadzorczej trzeba odejść od przeciętnej, ogólnie wymaganej w stosunkach danego rodzaju staranności. W takiej sytuacji obowiązuje podwyższony miernik związany z rzetelnością, wiedzą, sumiennością, jaka powinna cechować profesjonalistów.

Od takich osób wymaga się więcej niż od przeciętnego uczestnika obrotu.

Warto również wiedzieć, że członek rady nadzorczej nie może ujawniać tajemnic spółki, także po wygaśnięciu mandatu. A więc, nawet jak taka osoba nie będzie już miała już nic wspólnego ze spółką, nie może ujawnić jej tajemnic.

Marcin Kozłowski
radca prawny

***

Przekształcenie spółki z o.o. w spółkę akcyjną

Prowadzisz spółkę z o.o. i zastanawiasz się czy warto założyć spółkę akcyjną?

Czy pomoże Ci pozyskać lepszych inwestorów?

Przekształcenie spółki z o.o. w spółkę akcyjną jest procesem nad którym trzeba się dobrze zastanowić i przeanalizować.

W spółce z o.o. trzeba podjąć odpowiednie uchwały oraz sporządzić plan przekształcenia.[Czytaj dalej]